Η δεύτερη λευτεριά και το πρωτόκολλο της Κερκύρας

Η δεύτερη λευτεριά και το πρωτόκολλο της Κερκύρας

Γράφει ο  Πάνος Ν. Αβραμόπουλος

Ιστορία της Βορείου Ηπείρου (Μέρος 17-ο)

Η ακάθεκτη προέλαση των αυτονομιακών δυνάμεων, με ακλόνητη πίστη στα εθνικά δίκαια της Β. Ηπείρου, απελευθέρωσε όλες τις Βορειοηπειρωτικές πόλεις μια προς μια και επέφερε ένα σόκ στην αλβανική κυβέρνηση. Η τελευταία πρό των οδυνηρών για αυτή εξελίξεων, προσέφυγε για βοήθεια στις μεγάλες δυνάμεις, οι οποίες και πρότειναν στους αυτονομιακούς ανακωχή. Ανακωχή που έγινε δεκτή από τους Βορειοηπειρώτες και υπεγράφη μεταξύ των αντιπροσώπων της αυτονομιακής βορειοηπειρωτικής κυβέρνησης Γεωργίου Ζωγράφου και Αλέξιου Καραπάνου, της αλβανικής διπλωματικής αντιπροσωπείας Μεχδή Φράσερη, αλλά και της Διεθνής Επιτροπής Ελέγχου. Υπεγράφη έτσι στην Κέρκυρα στις 17 Μαΐου 1914, το φερώνυμο Πρωτόκολλο Κερκύρας. Χαρακτηριστικό είναι μάλιστα ότι οι Αλβανοί αποδέχτηκαν το πρωτόκολλο μην προβάλλοντας ουδεμία ένσταση. Ακολούθως αποδέχτηκαν το πρωτόκολλο όλοι οι βορειοηπειρώτες, με εξαίρεση τους Χειμαρριώτες, που έμειναν αμετακίνητοι στην αξίωσή τους, για ένωση με την μητέρα Ελλάδα.  Όμως το πρωτόκολλο της Κερκύρας, πέραν της ανακωχής, θεωρείται ανεξαρτήτως του αν δεν τηρείται σήμερα, ένα σπουδαίο διπλωματικό κείμενο, για τον βορειοηπειρωτικό ελληνισμό, που παρήγε σημαντικά πολιτικά και διπλωματικά παρεπόμενα.

Σ΄ αυτό το πλαίσιο μέσα από το Πρωτόκολλο 

(1) Συνομολογείται από όλους η ελληνικότητα της Βορείου Ηπείρου, περιλαμβάνοντας στην επικράτειά της όχι μόνο το αναγνωρισμένο μειωνοτικό τμήμα, αλλά και τις πόλεις : Αργυρόκαστρο, Χειμάρρα, Αγ. Σάραντα, Λεσκοβίσκι, Πρεμετή, Κολώνια, Κορυτσά, Βίγλιστα.

(2) Ονοματοδοτείται κατηγορηματικά με σαφήνεια, όλη η περιοχή ως «Ήπειρος» και οι κάτοικοί της ως «Ηπειρώτες» και όχι Αλβανία και Αλβανοί. Στην ίδια κατεύθυνση με τα σημερινά δεδομένα, οι ονομασίες Β. Ήπειρος και Βορειοηπειρώτες εμπεριέχουν όχι μόνον εθνολογικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά, αλλά και διπλωματικά και πολιτικά.

(3) Διασφαλίζονται όλα τα καίρια ανθρώπινα δικαιώματα, ήτοι θρησκεία, παιδεία, γλώσσα και αυτοδιοίκηση.

Ωστόσο και με την σύναψη της ανακωχής  - πρωτοκόλλου της Κερκύρας, δεν κόπασαν οι πολεμικές συγκρούσεις έως και τον Οκτώβριο του 1914. Σε αυτό τον δεύτερο γύρο του αυτονομιακού αγώνα, οι αυτονομιακές ομάδες κρούσης, επιχειρούσαν την πλήρη απελευθέρωση όλης της Β. Ηπείρου, προσεγγίζοντας βορειότερα μέχρι το Μπεράτι. Η ανακατανομή όμως των γεωπολιτικών ισορροπιών, με την έκσπαση του Α΄ παγκοσμίου πολέμου, εν παραλλήλω με την αποσταθεροποίηση της Αλβανίας, εξώθησε τις ευρωπαϊκές δυνάμεις στο να επιτρέψουν την επέμβαση του ελληνικού στρατού, για την αποκατάσταση της ομαλότητας στην περιοχή. Με αυτόν τον τρόπο στις 14 Οκτωβρίου 1914, ο ελληνικός στρατός έμπαινε ελευθερωτής για δεύτερη φορά στα άγια χώματα της Βορείου Ηπείρου. Πόσο συγκινητική είναι όμως η απόκριση της αυτονομιακής κυβερνήσεως στην απελευθε-ρωτική έλευση του ελληνικού στρατού; Στις 24 Οκτωβρίου 1914 εκδίδει την τελευταία εγκύκλιο της, που σε ένα κλίμα εθνικής πανδαισίας αναφέρει «Ο αγών ημών έληξε δια θριάμβου [….]. Συν τη απελευθερωτική ανακαταλήψει  της Β. Ηπείρου, ακραδάντως πιστεύομεν ότι λήγει ημετέρα αποστολή. Καταθέτονοντες την εξουσίαν δεόμεθα τω Υψίστω όστις ηυλόγησε τον αγώνα ημών, να τηρήση υπο την Αγίαν του Σκέπην την Ήπειρον μας την προσφιλή, εν τοις κόλποις της Ελλάδος, της Μητρός μας Ελλάδος».

Και πολύ συγκινητικότερο για ολάκερο τον ελληνισμό, θα είναι το γεγονός, ότι ένα μόλις χρόνο αργότερα στις διεξαχθείσες ελληνικές εθνικές εκλογές, θα αντιπροσωπεύσουν στο ελληνικό κοινοβούλιο 16 βουλευτές από το Αργυρόκαστρο και την Κορυτσά, την μαρτυρική Βόρειο Ήπειρο.  Όμως οι έξοχες αυτές ηθικά αναλαμπές ευόδωσης των εθνικών πόθων  και δικαίων του ελληνισμού, δεν θα διαρκέσουν για πολύ. Ο ολέθριος εθνικός διχασμός που θα εκσπάσει στην Ελλάδα μεταξύ Κωνσταντινικών και Βενιζελικών και η αποδόμηση – αποσταθεροποίηση της ελληνικής πολιτική σκηνής, θα παράσχει μοναδική ευκαιρία στους Ευρωπαίους προστάτες της Αλβανίας, να αφαιρέσουν και πάλι την Βόρειο Ήπειρο από την ελλαδική επικράτεια και να την προσκυρώσουν ξανά, όπως με την Διάσκεψη του Λονδίνου τον  Μάϊο του 1913 στην Αλβανία. Κλαίγουσα εθνικά και θρηνούσα για μια ακόμα φορά, η τραγική Βόρειος Ήπειρος … Συνεχίζεται …

*Ο συγγραφέας Πάνος Ν. Αβραμόπουλος, είναι Α΄ Αναπληρωματικός Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων
www.panosavramopoulos.blogspot.gr