Τα διατηρητέα κτίρια της Αθήνας: Μέγαρο Δούκισσας της Πλακεντίας.

 Τα διατηρητέα κτίρια της Αθήνας: Μέγαρο Δούκισσας της Πλακεντίας.

Του Πάνου Αυγουστή*

Το Μέγαρο της Δούκισσας της Πλακεντίας, ή αλλιώς, «Βίλα Ιλίσσια» (Villa Ilissia), είναι συγκρότημα τεσσάρων κτηρίων το οποίο βρίσκεται επί της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας στην Αθήνα. Κατασκευάστηκε την περίοδο 1840-1848 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη, ως ιδιωτική κατοικία της Δούκισσας της Πλακεντίας, η οποία διέμεινε σε αυτό τα τελευταία έξι χρόνια της ζωής της, έως το 1854. Αργότερα, το συγκρότημα στέγασε για τρία χρόνια τη Σχολή Ευελπίδων και στη συνέχεια άλλες στρατιωτικές υπηρεσίες.

Από το 1930 έως σήμερα, στεγάζει το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο.

Η Σοφί ντε Μαρμπουά, Δούκισσα της Πλακεντίας, (Sophie de Marbois, Duchesse de Plaisance) γεννήθηκε στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ το 1785. Παντρεύτηκε τον Σαρλ Λεμπρέν (Charles Lebrun), υπασπιστή του Ναπολέοντα και Δούκα της Πλακεντίας (Piacenza ή Plaisance, πόλη της βόρειας Ιταλίας). Ο γάμος τους όμως δεν ήταν επιτυχημένος κι έζησε επί χρόνια χωριστά από τον συζυγό της, μαζί με την κόρης της.

Στην Αθήνα η Δούκισσα εγκαταστάθηκε οριστικά το 1837, μετά τον πρόωρο θάνατο της κόρης της, και αγόρασε μεγάλες εκτάσεις. Μετά την καταστροφή του πρώτου σπιτιού της οδού Πειραιώς, η Δούκισσα της Πλακεντίας αναθέτει στο διάσημο αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη, την ανέγερση του μεγάρου της στην τότε οδό Κηφισίας (και σήμερα Λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας).

Η οικοδόμηση της Villa Ilissia ξεκίνησε το 1840, λίγο έξω από τα ανατολικά όρια της τότε μικρής πόλης, περίπου εξακόσια μέτρα μακριά από τα βασιλικά ανάκτορα (το σημερινό μέγαρο της Βουλής), που είχαν αρχίσει να κτίζονται το 1836 και ολοκληρήθηκαν το 1843. Το μέγαρό της η Δούκισσα ονόμασε "Βίλα Ιλίσια" (Villa Ilissia), γιατί γειτόνευε με τον Ιλισσό ποταμό. Κτίστηκε με θέα προς το αττικό λεκανοπέδιο και τον Λυκαβηττό, σε μία ερημική τότε έκταση.

Η ανοικοδόμηση της Βίλας Ιλίσσια διήρκησε οκτώ χρόνια. Η Δούκισσα εγκαταστάθηκε σε αυτό με την ολοκλήρωσή της, το 1848.

Το μέγαρο είναι ένα συγκρότημα τεσσάρων κτηρίων, κτισμένων γύρω από μία αυλή.

Η αυλή με το σιντριβάνι και στο βάθος, το κεντρικό κτήριο του συγκροτήματος. Φωτογραφία: Giovanni Dall'Orto, 2009.

Στο κέντρο της αυλής υπάρχει ένα σιντριβάνι και δύο ψηλά κυπαρίσσια. Η πρόσβαση προς την αυλή από την λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας γίνεται μέσω μίας μικρής στοάς, στο ισόγειο ενός διώροφου κτιρίου. Στην κορυφή του τόξου της μαρμάρινης καμάρας της εισόδου, είναι λαξευμένη η ονομασία του συγκροτήματος: ILISSIA.

Το κεντρικό κτήριο, η κατοικία της Δούκισσας, υψώνεται στο βάθος της αυλής. Είναι επενδεδυμένο εξωτερικά με λευκό μάρμαρο κι αποτελείται από δύο ορόφους και υπόγειο. Στη βόρεια πλευρά του κτιρίου, προς την αυλή, υπάρχουν και στους δύο ορόφους τοξοστοιχίες με επτά αψίδες, ενώ την εικόνα συμπλήρωναν οι δύο εξέχοντες γωνιακοί πύργοι, όπου βρίσκονται τα κλιμακοστάσια. Στη νότια πλευρά, η οποία κάποτε έβλεπε προς τον Ιλισσό, υπάρχει τοξοστοιχία με τρεις αψίδες στο κέντρο του ισογείου και τοξοστοιχία με εννιά αψίδες στον πάνω όροφο. Υπάρχουν λίγα διακοσμητικά στοιχεία, όπως τα ξύλινα φουρούσια της στέγης με τα ζωγραφισμένα ανθέμια. Υπάρχει ανάγλυφος διάκοσμος από σχηματοποιημένα σταυρόσχημα μοτίβα, που περιτρέχουν το κτήριο με την μορφή οριζόντιων ταινιών, μεταξύ ισογείου και πρώτου ορόφου.

Στα δεξιά κι αριστερά της αυλής, υπάρχουν δύο χαμηλά επιμήκη κτήρια, που προορίζονταν για βοηθητικές χρήσεις. Πηγή: el.wikipedia.org

*Ο Πάνος Αυγουστής είναι M.Sc βιβλιοθηκονόμος του Πανεπιστημίου Αθηνών.

www.politikanet.gr